Kolejny odcinek cyklu, w którym dzielę się szczegółowym autorskim tłumaczeniem i interpretacją tekstów popularnych utworów muzycznych, będzie utrzymany w zimowej atmosferze refleksji, jak przystało na dzień, który powtarza się w kalendarzu raz na cztery lata. Prawdopodobnie każdy z nas kiedyś słyszał ten popularny utwór — czy jednak byliśmy w stanie uchwycić głęboki przekaz oryginalnego tekstu i teledysku oraz dostrzec w nich subtelnie ukryte symbole, przykryte falującymi w pustynnym wietrze szatą i włosami czarnej Madonny?

W tej odsłonie tłumaczenie tekstu utworu Madonny — ‚Frozen’ | ‚Zmarznięty’ w „nieco bardziej poetyckim” wydaniu — postarałem się, aby polskie tłumaczenie odpowiednio wydobyło rytmikę słów i zmyślnie przesłonięte woalem tajemnicy treści. W przypisach umieszczam tłumaczenie dosłowne niektórych spośród fragmentów, w których zdecydowałem się użyć zwrotów synonimicznych, choć mogących wprowadzać w błąd osoby znające język angielski w średnim stopniu i chcących uczynić z tego tłumaczenia pomoc dydaktyczną.

Więcej na temat serii w pierwszym wpisie z kategorii Kreatywna Lektura Muzyczna.

Zapraszam do Muzycznej Lektury! — Kreatywny Kajetan

Frozen
Zmarznięty

You only see what your eyes want to see
Widzisz to co w twoim wzroku chce tkwić
How can life be what you want it to be
Jak życie ma być tym którym chcesz żyć

You’re frozen
Zmarznięty
When your heart’s not open
Z sercem swym zamkniętym*

You’re so consumed with how much you get
Pochłania cię to jak wiele masz
You waste your time with hate and regret
Marnujesz czas na nienawiść i żal
You’re broken
Rozdarty**
When your heart’s not open
Z sercem nie otwartym

Mm, if I could melt your heart
ॐ*** gdybym stopić mogła twe serce
Mm, we’d never be apart
ॐ nie rozdzieliłoby nas nic więcej
Mm, give yourself to me
ॐ siebie oddaj mnie
Mm, you hold the key
ॐ zatrzymaj klucz****

|

Now there’s no point in placing the blame
Już traci sens osądzanie wzajemnie
And you should know I suffer the same
I proszę wiedz, dźwigam to samo brzemię*****
If I lose you
Jeśli stracę ciebie
My heart will be broken
Serce me przepadnie

|

Love is a bird, she needs to fly
Miłość to ptak, wznosić się chce
Let all the hurt inside of you die
Pozwól by ból cały w tobie zgasł wnet

You’re frozen
Zmarznięty
When your heart’s not open
Z sercem swym zamkniętym

|

Mm, if I could melt your heart
ॐ gdybym stopić mogła twe serce
Mm, we’d never be apart
ॐ nie rozdzieliłoby nas nic więcej
Mm, give yourself to me
ॐ siebie oddaj mnie
Mm, you hold the key
ॐ zatrzymaj klucz

|

You only see what your eyes want to see
Widzisz to co w twoim wzroku chce tkwić
How can life be what you want it to be
Jak życie ma być tym którym chcesz żyć
You’re frozen
Zmarznięty
When your heart’s not open
Z sercem swym zamkniętym

Mm, if I could melt your heart
ॐ gdybym mogła stopić twe serce
Mm, we’d never be apart
ॐ nie rozdzieliłoby nas nic więcej
Mm, give yourself to me
ॐ siebie oddaj mnie
Mm, you hold the key
ॐ zatrzymaj klucz

Mm, if I could melt your heart
ॐ gdybym stopić mogła twe serce
Mm, we’d never be apart
ॐ nie rozdzieliłoby nas nic więcej
Mm, give yourself to me
ॐ siebie oddaj mnie
Mm, you hold the key
ॐ ty trzymasz klucz …****

|

Czy mogłabym rozpuścić twe serce******

|

przypisy

* — Z sercem swym zamkniętym — dosłownie: ‚When your heart’s not open‚ = ‚Gdy Twe serce nie jest otwarte’.

** — Rozdarty — dosłownie ‚broken‚ może oznaczać ‚złamany / zepsuty / zniszczony / załamany / w stanie bankructwa‚ — na potrzeby rytmiki użyłem jednak słowa, które w j. angielskim poprawniej określałoby użyte słowo ‚torn‚

*** — ॐ (czyt. ‚OuM’) — według tradycyjnej hinduskiej scholastyki religijnej, jest to pierwotny dźwięk Wszechświata — głoska, od której wywodzą się wszystkie znane głoski, a więc także wszystkie słowa znane ludziom. Dźwięk ten jako samodzielne sanskryckie słowo oznacza nieskończoną Harmonię w stanie idealnej równowagi. Jest powszechnie używany jako inwokacja w hinduskich mantrach (niczym polski wołacz : „O, …!”), a w praktykach medytacyjnych jako dźwięk balansujący głos i oddech, a to ze względu na sposób, w jaki idealnie wykorzystuje narządy mowy w stanie swobodnego przepływu powietrza przez otwartą krtań i gardło (dźwięk ‚O’ lub ‚A’), zostając płynnie zamkniętym przez proste zamknięcie ust (które jest wtedy słyszane jako nosowe ‚M’) — spróbuj i Ty.
Madonna w tym utworze wydobywa rozpoczynające każdy werset refrenu „Mm” dokładnie w taki sposób, w jaki brzmi prawidłowo „zamknięte” OuM — oraz w pewnym momencie załączonego powyżej oficjalnego teledysku ukazuje tatuaż z zapisem ॐ na swojej dłoni. Nie mogłem się więc powstrzymać przed tym, aby przy okazji tłumaczenia na polski o tym dźwięku nie wspomnieć. 😉

**** — zatrzymaj klucz / ty trzymasz klucz — szerzej na temat tej poprawnej na obydwa sposoby polskiej interpretacji tego samego wyrażenia w języku angielskim — poniżej w sekcji nota tłumacza.

***** — dźwigam to samo brzemię — dosłownie: „And you should know I suffer the same” = „I powinieneś wiedzieć, że cierpię tak samo„.

****** — Czy mogłabym rozpuścić twe serce — angielski wyraz ‚if‚ można rozumieć zarówno jako wstęp do zdania w formie przypuszczającej (‚gdyby‚), jak i jako wstęp do pytania (‚czy‚) — tak więc interpretacja znów jest tu po stronie tłumacza, w oparciu o przyjęty kontekst.

nota tłumacza

Najistotniejszym bodaj elementem tego tekstu, który rzuca nowe światło na zrozumienie jego przekazu, gdy zostanie dostrzeżony w oryginalnym angielskim zapisie, jest podwójne znaczenie kończącego refren zwrotu ‘you hold the key’ :

you hold the key = forma oznajmująca: ty trzymasz klucz
you hold the key = forma rozkazująca: potrzymaj / zatrzymaj klucz

W języku angielskim formę rozkazującą zdania możemy utworzyć w bardzo prosty sposób — po prostu stosując bezokolicznik, który może (choć nie musi) zostać uzupełniony o zaimek osobowy (np. ‚take it‚ = ‚bierz to‚) — jednak zwyczajowe przyjęcie bezokolicznika jako formy rozkazującej zostaje poprawnie osadzone w kontekście jedynie w przypadku, gdy osoba, do której kierujemy prośbę / rozkaz to ‚ty’ lub ‚wy’ (czyli jak w powyższym tekście — ‚you’). Z tego względu często forma zdania zawierającego bezokolicznik oraz zaimek ‚you‚ jest traktowana jako podkreślenie przez mówiącego, że ten ma na myśli formę oznajmującą.

W kontekście refrenu tego utworu łatwo jest zinterpretować dowolnie sekwencję zdań ‚Give yourself to me | You hold the key‚ jako albo dwukrotnego użycia formy rozkazującej z rzędu, albo podkreślenia przy pomocy zaimka ‚you‚, że drugie zdanie jest oznajmujące, nie rozkazujące. Obie metody interpretacji są w tym przypadku poprawne.

Wychodząc jeszcze na moment z retoryki dydaktycznej i zwracając się ponownie w kierunku poetyckiej i osobistej interpretacji tego mistrzowsko wyśpiewanego tekstu w akompaniamencie genialnego teledysku, podsumuję to tłumaczenie następująco :

Jeśli unosząca się nad powierzchnią pustyni Madonna w rozwianych czarnych szatach i włosach mówi do Ciebie : ‚Jesteś zmarznięty, gdy twe serce nie jest otwarte‚, po czym prosi abyś oddał jej swoją osobowość w opiekę (‚Give your Self to me‚), sugerując przy tym, abyś ‚zostawił sobie klucz‚ …

Czyż nie jest to idealne odbicie nieświadomego działania wypartego żeńskiego pierwiastka psyche mężczyzny, który w formie sennej wizji pozwala zrozumieć jak poprawnie wyrażać swoje męskie emocje („otworzyć serce”) poprzez pozbycie się irracjonalnego lęku przed okazywaniem światu świadomie swojej męskiej (ludzkiej) wrażliwości (ten właśnie lęk symbolizuje „klucz”) ? Jak dla mnie — owszem.

Jednym zdaniem — utwór ten rozumiem jako skierowaną do ‚nieczułych’ mężczyzn lekcję otwartego wyrażania emocji poprzez zastąpienie lęku pełnym zaufaniem kobiecemu miłosierdziu — lekcję ujętą w niemal idealnej formie.

Czy mógłbym w ten sposób stopić Twe serce?

ŹRÓDŁA:

OFICJALNY KLIP WIDEO UTWORU na YouTube

Utwór Frozen
Wykonawca Madonna
Album Ray Of Light (LP) | Frozen (Single)
Autorzy Madonna, Patrick Leonard
Reżyser klipu Chris Cunningham

Dostępny w YouTube na podstawie licencji udzielonej przez
WMG (w imieniu wytwórni Warner Records Label); Warner Chappell, LatinAutor, ASCAP, EMI Music Publishing, LatinAutor – SonyATV, SOLAR Music Rights Management, UNIAO BRASILEIRA DE EDITORAS DE MUSICA – UBEM, PEDL, LatinAutor – Warner Chappell, AMRA, Sony ATV Publishing, CMRRA, UMPI i inne stowarzyszenia zajmujące się prawami do muzyki (14)

TEKST ORYGINALNY UTWORU

TŁUMACZENIE

Kajetan Wiecha | Kreatywny Kajetan (własne)

FOTOGRAFIA TYTUŁOWA

Photo by Tadeusz Lakota on Unsplash

Tłumaczenie tekstu utworu oraz oficjalny klip audio publikuję wyłącznie w celach niekomercyjnych i edukacyjnych, zgodnie z prawem cytatu w zakresie uzasadnionym celami cytatu, takimi jak wyjaśnianie, polemika, analiza krytyczna lub naukowa oraz nauczanie.