Esej popularnonaukowy i grafika w postaci mapy uzupełnionej ikonami architektury. Podsumowanie warsztatów edukacyjnych na temat stanu nowożytnej architektury Rzymu (Włochy), organizowanych przez Wydział Architektury Politechniki Śląskiej.

fragment publikacji:

Rzym – wieczne miasto, architektoniczny misz masz stylów, zwyczajów i przestrzeni – niezmiennie przyciąga kolejne rzesze, pragnące zatopić się w jego tętniącej życiem atmosferze. Słysząc tak wiele o tym miejscu, podziwiając jego obrazy utrwalone na papierze czy na zdjęciach i chłonąc historię sięgającą czasów przedstarożytnych, przeciętny człowiek nie zdaje sobie jednak sprawy, jak wielką różnicę stanowi rzeczywiste znalezienie się w Rzymie. Nie można inaczej dobrze poznać tego ogromnego, różnorodnego miasta niż przez bezpośredni kontakt – tak, aby móc je obejrzeć, poczuć i dotknąć.

Mozaika stylów

Mówiąc o Rzymie jako o zmieniającym się mieście, musimy mieć świadomość faktu, iż historia jest tu obecna na każdym kroku, czyhając na widza pomiędzy gęstą, ciasną zabudową. Renesansowe i barokowe kościoły czy wille, które dały wzór całej europejskiej architekturze, pojawiają się pomiędzy popękanymi, noszącymi znamiona czasu budynkami jeszcze z czasów, gdy po Rzymie przechadzali się cesarze. Te wszystkie architektoniczne pomniki ukrywają się wśród stylizowanych na klasyczne kamienic oraz niespecjalnie wyróżniających się pod względem estetyki nowożytnych kostek z wszechobecnymi markizami, chroniącymi przed tutejszym słońcem.

Wszystko naraz przypomina wielką mozaikę, w której spomiędzy marmurowych, czarno-białych kostek wyłaniają się nagle drogocenne kamienie i złote fragmenty, w całości zadziwiając swoją długo kształtowaną formą.

Po pewnym czasie, gdy człowiek przesiąknie już tutejszą atmosferą, pojawia się refleksja: Co z nowoczesną architekturą pośród tego morza nawarstwień, stylów i wzorców? Czy w mieście takim jak Rzym jest jeszcze miejsce na innowacje? (…)

(…)

Nowe warstwy przestrzeni

Powstaniu EUR sprzyjały zmiany ideologiczne i polityka totalna. Nowoczesna, wprowadzająca zmiany w otoczeniu i niosąca nowe treści architektura nie ma się jednak lekko w mieście składającym się (dosłownie) z budowanych jedna na drugiej warstw tradycji. W miejscu, gdzie każde wbicie łopaty w ziemię może oznaczać odkrycie kolejnego zabytku wszelkie nowe inwestycje napotykają na duże problemy. Stąd większość przykładów dobrej nowożytnej architektury to duże założenia, położone na obrzeżach miasta. To sprawia, że osoba odwiedzająca miasto tylko na krótko napotka na spory problem organizacyjny, aby do nich dotrzeć. Obiekty, do których przybywaliśmy wieczorami, przeważnie były już zamknięte, pozwalając nam nacieszyć się jedynie ich bryłą i układem urbanistycznym.

(…)

Wśród tych zakorzenionych już w tkance miasta realizacji szczególnie wyróżniają się dwa bardzo młode obiekty autorstwa pracowni R. Meiera. Kościół Dio Padre Misericordioso (…), jeden z kościołów powstałych ku upamiętnieniu Jubileuszu Roku 2000, jest usytuowany całkowicie poza głównym obszarem miejskim, na terenie osiedla Tot Tre Teste, którego stał się aktywną dominantą. Rzymska realizacja Meiera nieco odchodzi od jego typowej twórczości. Fale z białego betonu są niesamowitą, rzeźbiarską formą, która rozprowadza wpadające przez duże przeszklenia światło po obiekcie. Sama przestrzeń wnętrza zyskuje dzięki temu niepowtarzalny klimat, sprzyjający kontemplacji i niezwykły w swoim wyrazie. Całość, choć niezwykle wyróżniająca się na tle architektury osiedla z lat 70-tych, stanowi jego ideową i formalną dominantę, swoisty symbol związany z miejscem.

Najskromniejszy wydawałoby się omawiany obiekt budzi na tle nowoczesności największe emocje wśród mieszkańców Rzymu. Muzeum Ara Pacis (…), bo o nim mowa, zostało wybudowane przy Tybrze, wzdłuż ciągu komunikacyjnego Lungotevere in Augusta, w zasięgu tkanki miejskiej złożonej ze starych rzymskich kamienic. Prosta, oszczędna forma połączona z podporządkowanym jej placem i instalacją wodną bardzo dobrze wpisuje się w kontekst miejsca, przez co stanowi nowoczesne i bardzo czytelne tło do ekspozycji starożytnego ołtarza, ufundowanego przez cesarza Augusta w 9 roku p.n.e.. Mimo tego, rzymianie nie są do końca przekonani, czy forma muzeum nazbyt nie odbiega od zastanej, tradycyjnej ekspozycji na tle morza zabytków, dlatego budynek wywołuje tu niespodziewanie wiele kontrowersji.

Wieczne Miasto

Wizyta w Rzymie, zetknięcie się z jego różnorodnością, nasuwa wiele refleksji nad losem architektury we współczesnym świecie. Na tle miasta złożonego z nawarstwień tradycji mimo wszystko wciąż powstają nowe realizacje, nadające świeżości miejscu i kreujące bardziej otwartą postawę mieszkańców metropolii rzymskiej. Ta wielka, różnorodna kompozycja wciąż zmienia się i rozwija, a nowe elementy, czy to wpasowane w istniejący obraz, czy też wybijające się z otoczenia i zmieniające ogląd na całość nowe dominanty, wspólnie tworzą ciągłość, która pozwala ludziom z dumą nazywać Rzym „Wiecznym Miastem”.

Materiał został opublikowany w magazynie ARCHIVOLTA, numer 3(47)/2010, lipiec-wrzesień 2010. Więcej informacji o publikacji pod tym linkiem.

materiały i narzędzia:

• Adobe Photoshop — grafika rastrowa: ikony obiektów, mapa
• Microsoft Word — edycja tekstu, DTP